1. 05. 2011       Święto Santa Vera Cruz

Trochę przez zaskoczenie wyciągnęli mnie katechiści wieczorem w niedziele miłosierdzia, w dniu beatyfikacji Jana Pawła II do sanktuarium Świętego Krzyża na tradycyjną k’hoa, czyli ofiarę dla Pachamamy. Niezależnie od Niedzieli Miłosierdzia, pierwszego maja zaczynają się obchody ku czci Świętego Krzyża, któremu przypisuje się łaskę wyjednania daru płodności. Kobiety i mężczyźni przychodzą do sanktuarium oo. Jezuitów i dotykając krzyża proszą o potomstwo dla siebie i dla swojej trzody. W kramach wokół sanktuarium można kupić małe figurki przedstawiające dzieciątko. Zostawiając figurkę pod krzyżem prosi się „Tatala”, czyli Jezusa o potomstwo. Ale można też nabyć większe figury zwierząt, głównie krowy, świni, żeby prosić o płodność dla zwierząt. Ponoć dawniej istniało przekonanie, że poza modlitwą w ten dzień należy dopełnić aktu seksualnego, najlepiej w pobliżu kościoła. Proboszcz zaniepokojony tą praktyką kazał ogrodzić plac kościelny i zakazał współżycia płciowego na terenie kościoła. (I pomyśleć, że w Koluszkach ks. proboszcz denerwował się, kiedy dzieci jeździły na rowerze wokół kościoła). Zachowało się jednak wiele zwyczajów ludowych, pochodzących z religijności andyjskiej. Należy do nich również składanie ofiary dla Pachamamy - Matki Ziemi. Kiedy już zapadła ciemność, u wrót kościoła, rozpalono ognisko. Obok leżała, przygotowana na kocu i na gazecie ofiara. Kapłan andyjski, ubrany w poncho zaczął swoją przemowę. Przekonywał o znaczeniu tradycji przodków, o potrzebie składania ofiary dla Matki Ziemi i Ojca Kosmos. Mówił o duchach przodków – achachillas i o tym, że nasza modlitwa zaczyna się w momencie, kiedy bierzemy do ust świętą kokę. W międzyczasie rozdawano obficie wszystkim zebranym liście koki, które powoli zaczęliśmy pijchar, co można by przetłumaczyć jako – przeżuwać, ale to słowo nie oddaje całego, złożonego procesu spożywania koki. Ofiara rozpoczęła się od okadzenia. Zebranym rozdano również papierosy, których dym w tym momencie miał znaczenie rytualne. Nie paliłem papierosa chyba od ósmej klasy szkoły podstawowej. Wreszcie złożono na ogniu przygotowaną ofiarę. Zapach dymu był słodki. Zakończyliśmy wszystko modlitwą Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo. Był obecny ksiądz Enrique, jezuita z Indian Aymara. Choć nie przewodniczył tej ceremonii, kapłan andyjski odnosił się do niego jako do najwyższego autorytetu wśród zebranych. Błogosławieństwo na koniec było modlitwą, ale bez znaku krzyża. Zakończona modlitwa, rozpoczęło się świętowanie. Przyniesiono alkohol, którym najpierw należało skropić ziemię. Następnie, wśród zebranych zaczęła cyrkulować chicha, którą w pięciolitrowych wiaderkach przynoszono z kuchni. Wokół ognia tańczyliśmy.

Po raz pierwszy uczestniczyłem w rycie k’hoa. Generalnie tradycja jest piękna i nie musi być niczym złym, jeśli jest składana w imię Jezusa. Jednak w tym wszystkim daje się odczuć ogromne zamieszanie religijne. Między Matką Ziemią, Ojcem Kosmosem, duchami przodków, świętymi chrześcijańskimi kim właściwie jest Jezus Chrystus dla człowieka andyjskiego? Czy nie jest jednym świętym więcej, może bardziej potężnym? Nazywa się Go „starszym bratem” i słusznie, ale czy pod tym określeniem nie kryje się coś z arianizmu, z przekonania, że był tylko człowiekiem, nauczycielem, mistrzem…? W końcu, czy ofiara dla Pachamamy nie przysłania ofiary Jezusa, jedynego pośrednika do Ojca, jedynego kapłana, który złożył za nas jedyną i doskonałą ofiarę? Żeby rozstrzygnąć te niepewności trzeba by wejść głęboko w serce człowieka andyjskiego. 

Ofiara dla Pachamamy: liście koki, alkohol, pieniądze, chlebki z obrazkami wyrażającymi prośby, zioła...

 

Ksiądz katollicki, kapłan andyjski i osoby towarzyszące w momencie spalania ofiary

 

Padre Enrique tańczy z indianką wokół ogniska

 

Na straganach można nabyć figurki dziecka lub zzwierząt, potrzebne do złożenia prośby o dar płodności.