Jedną z przyczyn kryzysu rodziny jest zanik instytucji katechumenatu w Kościele. Już dawno dostrzeżono negatywne skutki jego zaniku zarówno u dorosłych a tym bardziej u dzieci. Istnieje w Kościele ogromna potrzeba powrotu do pierwotnej gorliwości w głoszeniu Dobrej Nowiny prowadzącej do odkrycia czym jest sakrament Chrztu św. Ze względu na chrzest dzieci winien być praktykowany katechumenat pochrzcielny dorosłych ochrzczonych. Należy o tym przypominać w czasie, gdy zbliżają się obchody 1050. rocznicy Chrztu Polski.

Chrzest w Kościele pierwotnym udzielany był uroczyście raz w roku podczas Wigilii Paschalnej. Kandydat do chrztu (katechumen) przechodził pewną drogę i wieloletnie wtajemniczenie chrześcijańskie we wspólnocie braci już ochrzczonych. Wspólnota nazywana w Dziejach Apostolskich gminą to odpowiednik dzisiejszej parafii a czas wtajemniczenia (katechumenat) to droga dochodzenia do wiary. Katechumeni na tej drodze przechodzili pewne etapy tzw. skrutynia. Jednym z etapów było ich publiczne wyznanie wiary. Współbracia ze wspólnoty mimowolnie obserwowali kandydatów czy czynili postępy w życiu chrześcijańskim, czy na co dzień żyli w jedności z innymi i czy miłość w wymiarze krzyża była wyznacznikiem ich drogi życiowej. Wybierano świadków, którzy przed biskupem podczas Wigilii Paschalnej świadczyli, że kandydaci spełniają warunki umożliwiające udzielenie sakramentu. Dzisiaj rolę świadków wypełniają rodzice chrzestni. Biskup osobiście chrzcił i bierzmował katechumenów. Później, podczas Eucharystii, udzielał także Pierwszej Komunii Świętej. Chrzest był tej nocy wielkim, centralnym wydarzeniem dla całej wspólnoty i szczególnym przeżyciem dla ochrzczonego. Ci, co przyjmowali chrzest gwarantowali wychowanie wiary u swoich dzieci. Kościół zawsze przychylał się do prośby rodziców o chrzest dzieci ale rodziców deklarujących się wychować swoje potomstwo w wierze Kościoła katolickiego. I tak weszła praktyka chrzczenia niemowląt, gdyż nikt sobie nawet nie wyobrażał, by rodzice, sami ochrzczeni, nie stawiali na pierwszym miejscu przekazu wiary swoim dzieciom. Upływający czas zweryfikował tą rzeczywistość. Większość dzisiejszych rodziców nie przeszła sama rzeczywistego wtajemniczenia chrześcijańskiego a ich wiara zatrzymała się na poziomie I Komunii św. Następował proces sekularyzacji w łonie samego Kościoła, który trwa nadal.

W Kościele już dawno dostrzeżono negatywne skutki zaniku katechumenatu (pochrzcielnego) zarówno u dorosłych a tym bardziej u dzieci. Papież Paweł VI już w 1975 r. stwierdził: „Jest już oczywiste, że dzisiejsze warunki coraz bardziej wymagają, aby nauczaniu katechetycznemu nadać postać jakiegoś katechumenatu”¹). Natomiast w 1979 r. św. Jan Paweł II powiedział: „Nasza duszpasterska troska kierowana... jest do tych, którzy urodzeni w kraju chrześcijańskim, a nawet żyjący w środowisku – socjologicznie rzecz biorąc – chrześcijańskim, nigdy przecież nie zostali wykształceni we własnej wierze i stąd, jako dorośli, pozostają katechumenami w dosłownym znaczeniu tego słowa.”²). Stąd w Katechizmie Kościoła Katolickiego opublikowanym w 1992 zapisano: „Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego. Nie chodzi tylko o późniejsze nauczanie, lecz także o konieczny rozwój łaski chrztu w miarę dorastania osoby” ³).

Kościół posiada od wielu lat skuteczne narzędzia służące odkrywaniu na nowo wartości chrztu wśród dorosłych i z nich korzysta. Jednym z nich jest deuterokatechumenat w Ruchu Światło-Życie (Oazie). Ruch ten zainicjował Polak ks. Franciszek Blachnicki. Inne narzędzie to neokatechumenat oficjalnie znany pod nazwą Droga Neokatechumenalna. Inicjatorem Drogi jest Hiszpan Francisco Argüello – Kiko. We wspólnotach Oazowych i Drogi Neokatechumenalnej formację przeszło i przechodzi nadal tysiące ochrzczonych. Biskupi, zatroskani obecną już w wielu parafiach sekularyzacją, zabiegają o możliwość otwarcia procesu inicjacji chrześcijańskiej. Zapraszają m.in. do tej misji świeckich katechistów uformowanych w w/w wspólnotach, którzy czując się powołanymi przepowiadają Dobrą Nowinę w oparciu o mandat jaki daje im własny chrzest. Za aprobatą proboszczów z przepowiadania rodzą się w parafiach wspólnoty żyjące w pokorze, prostocie i uwielbieniu jak święta rodzina z Nazaretu, w których drugi to Chrystus. Wspólnoty takie tworzą na nowo model Kościoła pierwotnego, który był ewangelizowanego przez apostołów i katechistów wędrownych. Był to Kościół, w którym dominował model duszpasterstwa misyjnego.

W sytuacji kryzysu rodziny, gdzie sakrament małżeństwa jest niedoceniany przez wielu ochrzczonych, taki rodzaj duszpasterstwa jest dzisiaj niezbędny. Świadczą o tym fakty z życia naszych parafii, gdzie występuje znikoma ilość zawieranych sakramentalnie małżeństw. W wielu natomiast wolnych związkach rodzą się dzieci, dla których ci rodzice proszą o chrzest. Nasuwa się pytanie, dlaczego często ci rodzice chrzczą swoje dzieci skoro sami wielokrotnie nie są świadkami wiary żyjąc życiem niesakramentalnym? Brak świadectwa rodziców przyczynia się do rezygnacji ich dzieci z nauki religii. Występują także oficjalne przypadki apostazji młodych ludzi czego dowodem jest od niedawna obowiązujący już dekret Konferencji Episkopatu Polski ujednolicający sprawę wystąpień z Kościoła (patrz GN nr 10 z dnia 6 marca 2016 r.), który w przeszłości nie był potrzebny.

Dlatego istnieje w Kościele ogromna potrzeba powrotu do pierwotnej gorliwości w głoszeniu Dobrej Nowiny prowadzącej do odkrycia czym jest sakrament Chrztu św. Uczestniczy w tym dziele oprócz prezbiterów już wielu świeckich katechistów. Jest więc nadzieja odkrywania na nowo wartości płynących z sakramentu Chrztu św. zwłaszcza po roku przypominającym nam Polakom 1050 lat naszego chrześcijaństwa.

Zbigniew Stachurski

06.03.2016

___________________

¹) Rok 1975 Paweł VI §44 Adhortacja Apostolska Ewangelii Nuntiandi

²) Rok 1979 Jan Paweł II §44 Adhortacja Apostolska Catechesi Tradendae

³) Rok 1992 Katechizm Kościoła Katolickiego; numer 1231