Jak w zalewie informacji sprawdzić, czy dana, ważna dla mnie informacja, jest prawdziwa?

Pandemia COVID-19 jest zagrożeniem nie tylko dla zdrowia fizycznego. Stanowi równie wielkie zagrożenie dla naszej psychiki. Któż z nas nie śledzi bieżących informacji, sprawdza dane w Internecie, szuka porad. Wreszcie ilu żyje w panicznym lęku, a ilu ten lęk wypiera banalizując skalę zjawiska czy uciekając się do drwin i żartów. Zbierając i konfrontując te dane czujemy się coraz bardziej zagubieni i podatni na manipulację.

Problemem nadmiaru informacji, ale także dezinformacji, zajął się w najnowszym numerze La Civiltà Cattolica jej redaktor naczelny, ojciec Antonio Spadaro SI, w tekście „Coronacheck e fake news”. W pierwszej części analizy autor skoncentrował się utrudniającym ograniczenie rozpowszechniania fałszywych wiadomości nadmiarem informacji, przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) nazwanym infodemią. Zjawisko znane od lat, ale ze szczególną siłą eksplodowało w czasie pandemii koronawirusa, stanowiąc zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale i dla ekonomii.

Dla przeciętnego czytelnika nie będzie ważne w jaki sposób z zalewem fałszywych wiadomości radzą sobie duże redakcje (też zaliczające niekiedy wpadki). Użytkownik Internetu pyta gdzie może sprawdzić, czy dana informacja jest prawdziwa. Ojciec Spadaro podpowiada. W Sieci pojawił się system komputerowy, automatycznie sprawdzający wyszukiwania i pytania, związane z COVID-19. Jego twórcami są prof. Paolo Papotti z Eurecom University (Francja) i prof. Immanuel Trummer z Cornell University (Stany Zjednoczone). Twórcy nazwali projekt „Corona Check”, co na język polski przetłumaczyć można „kontrola korony”. System jest ciągle uzupełniany o najnowsze dane, pochodzące od rządów i różnych organizacji, a co najważniejsze, skorzystać z bazy może każdy zainteresowany. Dostępny jest pod adresem https://coronacheck.eurecom.fr i ma trzy wersje językowe: angielską, francuską i włoską. Jeżeli chcemy dowiedzieć się, czy jest prawdą, że w Niemczech zmarło więcej osób niż w Hiszpanii, lub zweryfikować znalezioną informację o możliwości leczenia koronawirusa aspiryną, wystarczy do wyszukiwarki wstawić pytanie w jednym z trzech języków i otrzymamy odpowiedź zweryfikowaną.

Pisząc o weryfikacji źródeł ojciec Spadaro wskazuje na dwa zagrożenia. Pierwszą przyczyna infodemii są podmioty „rozpowszechniające niesprawdzone informacje z powodów politycznych”. Drugą, z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę, są tak zwane boty, czyli programy-roboty, automatycznie rozpowszechniające treści. Jeśli dodamy do tego wyspecjalizowane farmy wchodzących w interakcje trolli, często podstępnie zdobywających zaufanie użytkownika Sieci, zdamy sobie sprawę ze skali zjawiska i czyhających zagrożeń. Wyjściem z sytuacji jest edukacja i – przynajmniej częściowa – kontrola Sieci. Ta ostatnia wzbudza jednak duże opory, jako naruszająca nasze prawo do wyrażania opinii. Pozostaje edukacja i sprawdzanie. Chociażby za pomocą wspomnianego wyżej narzędzia, jakim jest CoronaCheck.