Raniero Cantalamessa

Istnieje pewien rodzaj posłuszeństwa Bogu – nierzadko to najbardziej wymagające – które polega po prostu na posłuszeństwie sytuacjom. Kiedy widzimy, że pomimo naszych wysiłków i modlitw są w naszym życiu sytuacje trudne, a niekiedy nawet absurdalne i – w naszym przekonaniu – duchowo szkodliwe, które nie ulegają zmianie, winniśmy zaprzestać „walenia głową w mur” i zacząć dostrzegać w nich milczącą, ale zdecydowaną wolę Boga w stosunku do nas. Doświadczenie pokazuje, że dopiero po wypowiedzeniu pełnego i płynącego z głębin naszego serca „tak” w odpowiedzi na te bolesne sytuacje cierpienia tracą one swą niepokojącą moc nad nami.

Musimy ponadto być gotowi zaniechać wszystkiego, żeby pełnić wolę Boga: pracy, projektów, relacji...

Jezus zaprzestał swojego nauczania, zrezygnował z wszelkiej swej działalności, bez oglądania się na to, co stanie się z apostołami, nie zważając na skandal, którego przyczyną On będzie; nie przejmował się tym, co stanie się z Jego słowem, które powierzył jedynie ułomnej pamięci kilku rybaków. Nie dał się również powstrzymać trosce o Matkę, którą zostawiał samą. To było naprawdę posłuszeństwo „ślepe, nieme i głuche” (Ps 38,14n). W życiu Jezusa jaśnieje, w sposób zadziwiający i niedościgniony, posłuszeństwo, które św. Bazyli Wielki lubił nazywać „nieugiętym i raptownym posłuszeństwem należnym Bogu”, albo jeszcze inaczej: posłuszeństwem „bezwarunkowym, szybkim i niewzruszonym” (św. Bazyli De Bapt. 1; PG 31,1524,C.1529 C).

Posłuszeństwo Mojżesza nie jest aż tak odległe od naszego doświadczenia, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Jest to w rzeczywistości ten sam rodzaj posłuszeństwa, jakie się zarysowuje, gdy Bóg wymaga od kogoś, by pozostawił innemu dokończenie, a tym samym zebranie owoców dzieła, nad którym pracował przez całe życie. Tak dzieje się na przykład, gdy Bóg wzywa do zmiany miejsca, a nawet wzywa do Siebie kogoś u szczytu jego aktywności... Posłuszeństwo może przybierać charakter jeszcze bardziej dramatyczny, na przykład dla ojca lub matki, kiedy któreś czuje, że Bóg wzywa je do siebie, zsyłając ciężką chorobę, i muszą opuścić swoje dzieci, które są jeszcze małe, niezaradne, potrzebują ich pomocy. Przeżywane przez rodziców chrześcijańskich w duchu wiary, to posłuszeństwo stanie się źródłem wielkiego błogosławieństwa dla ich dzieci, pozostawiając dziedzictwo cenniejsze i bardziej owocne od samego życia.

Świeccy w Kościele nie mają przełożonego, któremu winni byliby posłuszeństwo, przynajmniej nie w takim sensie, jak mają go zakonnicy i duchowni; mają jednakże „Pana”, któremu należy się posłuszeństwo! Mają Jego Słowo! W swoich najgłębszych hebrajskich korzeniach słowo „posłuszeństwo” wskazuje na „słuchanie” i odnosi się do Słowa Bożego. Termin grecki użyty w Nowym Testamencie dla wyrażenia posłuszeństwa (hypakouein) w dosłownym tłumaczeniu oznacza „słuchać z uwagą” lub „dać posłuch”, i również słowo łacińskie oboedientia (od ob-audire) oznacza to samo. Słuchanie i posłuszeństwo przeplatają się w przejmującym lamencie Boga, który czytamy w Psalmie 81,9-16).

W znaczeniu pierwotnym być posłusznym oznaczałoby poddać się Słowu, uznać jego rzeczywistą władzę nade mną. Stąd staje się jasne, iż w ślad za odkryciem na nowo Słowa Bożego w Kościele współczesnym musi iść odkrycie posłuszeństwa. Nie można pielęgnować Słowa Bożego, nie kultywując również posłuszeństwa. W przeciwnym razie staniemy się ipso facto nieposłuszni. Być nieposłusznym (parakouein) oznacza słychać źle, z roztargnieniem. Można powiedzieć, że oznacza słuchać z dystansem, obojętnie, nie czując się zobowiązanym tym, czego słuchamy, zachowując własną moc decydowania w obliczu Słowa. (zob. Mt 7,26)

Posłuszeństwo przełożonym jest sprawdzianem i w pewnym sensie papierkiem lakmusowym; dokładnie tak, jak miłość bliźniego w przypadku cnoty miłosierdzia. Pierwsze przykazanie pozostaje „pierwszym” przykazaniem, ponieważ źródłem i motorem wszystkiego jest miłość Boża; lecz kryterium osądzania jest drugie przykazanie” (1 J 4,20). Jeśli nie jesteś posłuszny władzy ustanowionej przez Boga – to znaczy tym, których Pan zmartwychwstały postawił u steru Kościoła – jak możesz mówić, ze jesteś posłuszny Zmartwychwstałemu?

My wierzymy w rzeczy, które się dokonały, a Maryja wierzyła w rzeczy, które się działy – w chwili, kiedy się działy. Maryja była posłuszna „w sytuacjach Jej współczesnych”, nie tak, jak my, którzy patrzymy na fakty z dystansu dwóch tysięcy lat, po wielu już weryfikacjach, badaniach, wyjaśnieniach i tłumaczeniach. My już wiemy, co się działo później; dla Maryi wydarzało się to po raz pierwszy w dziejach i w sposób odbiegający od wszelkich norm, w sposób wręcz ryzykowny! Miała zostać matką, zanim została żoną. Maryja wiedziała bardzo dobrze, co było napisane w prawie – Pwt 22,20-21. Maryja nie miała żadnego oparcia w ludziach, żadnego punktu odniesienia poza Bogiem i Jego Słowem; nie było dla Niej żadnego wytłumaczenia. Musimy wczuć się w sytuację Maryi, aby ocenić wartość Jej posłuszeństwa, i tak naprawdę nikt tego nie potrafi, gdyż nie może się powtórzyć coś, co się już raz wydarzyło w historii.

Jak wiele winniśmy się nauczyć od Maryi, Matki Boga, patrząc na Jej posłuszeństwo! Bardzo często prosimy Maryję o pomoc nie w wypełnianiu woli Boga, ale aby ją zmienić. Ona z pewnością powtarzała lub słuchała, podczas swego ziemskiego życia, werset z Psalmów, w którym mówi się do Boga: „Nauczy mnie czynić Twoją wolę” (Ps 142,10)

Jeśli chcemy dostąpić tego „upodobania” Boga (Mt 3,17; 12,18; Iz 42,1), musimy i my nauczyć się mówić: „Oto jestem!” W całej Biblii rozbrzmiewają te słowa – jedne z najkrótszych i najprostszych słów języka ludzkiego, lecz bardzo drogie Bogu. Wyrażają one tajemnicę posłuszeństwa Bogu. Abraham mówi: „Oto jestem!” (Rdz 22,1); Mojżesz mówi: „Oto jestem!” (Wj 3,4); Samuel mówi: „Oto jestem!” (1 Sm 3,1nn); Izajasza mówi: „Oto jestem!” (Iz 6,8); Maryja mówi: „Oto jestem!” (Łk 1,28); Jezus mówi: „Oto jestem!” (Hbr 10,9).

„Oto przychodzę;

w zwoju księgi o mnie napisano:

Jest moją radością, mój Boże, czynić Twoją wolę,

a Prawo Twoje mieszka w moim wnętrzu” (Ps 40)