Czy było warto? Sytuacja polityczna wykluczała powodzenie. Sądząc ze wspomnień Jana Nowaka-Jeziorańskiego: dowództwo w chwili wybuchu powstania o tym wiedziało. Czy "powstanie musiało wybuchnąć"?

Kilka obrazków.

Powstanie. Jeden z pierwszych dni. Flaga polska pojawiła się na Prudentialu. Nad Warszawą - to był najwyższy budynek. Powiewała, póki był w rękach polskich. Niemcy strzelali do niej z uporem maniaka. Podziurawioną przez kule zdejmowano i wymieniano na nową. Tylko to wystarczy, by przypomnieć, co znaczy flaga.

Kilka lat wcześniej. Warszawska ulica, okupacja w pełni. Dotarła informacja o katastrofie na Gibraltarze. Zginął Sikorski. Przygnębienie na ulicach. I nagle z niemieckich szczekaczek popłynęło: "Jeszcze Polska nie zginęła póki my żyjemy". Czy trzeba mówić, czym jest hymn?

Czy ludzie, którzy przeżyli 5 lat okupacji i podziemnej walki mogli ustąpić? Oni do tej walki szykowali się 5 lat.

Co by było, gdyby nie wybuchło? Jaki byłby wpływ ZSRR na Polskę, gdyby go nie było? Co stałoby się ze świadomością ludzi przez kolejnych 50 lat? Wszystkie rozważania będą teoretyczne. Trzeba jednak pamiętać, że tożsamość i godność nie są bez znaczenia. Ich łamanie nigdy nie uchodzi bezkarnie. Człowieka można zabić, ale odebranie mu godności zabija podwójnie.

Został mi w oczach obraz z rosyjskiego filmu sprzed kilku dni. Świat odczłowieczony. Świat przemocy, zdrady i bezsensu. Nawet zabijanie nie ma sensu. Nie zabija się "po coś". Zabija się bezmyślnie. Zabija się, bo ktoś dał narzędzie do ręki. Bo widziałem kiedyś taki obrazek, więc go odegram.

Wytrzymałam pół godziny filmu. Konwencja dokumentu, bez wniosków, bez refleksji, okazała się nie do zniesienia. Ile wytrzymałabym życia w takim świecie? A może żyjąc w nim zwyczajnie się tego nie widzi? Ale czy chciałabym tego nie widzieć?

Może powstanie - pamięć tamtej wylanej krwi - zabezpieczyło nas właśnie przed takim światem. Czy warto ginąć dla pamięci?

Wydaje mi się, że warto. Mimo wszystko.