opierania się wadom i zdobywania cnót.

   Pierwszy jest powszechny i mniej doskonały. Polega na tym, że gdy chcemy oprzeć się wadzie, grzechowi, pokusie, to wzbudzamy akty cnoty, które sprzeciwiają się i niszczą tę wadę, grzech i pokusę. Przykładowo jeśli chodzi o wadę lub poku­sę niecierpliwości bądź o pragnienie zemsty, które odczuwam w duszy wskutek poniesionej szkody albo wypowiedzianych obraźliwych słów, to opieram się za pomocą jakiegoś rozważa­nia dotyczącego Męki Pana — na przykład: udręczony, ale nie otworzył ust swoich, aby się skarżyć (por. Iz 53,7) — albo po­przez myśli o wielkim dobru, jakie daje cierpliwość i zwycięstwo nad sobą, albo wreszcie przez pamięć, że Bóg dał nam przyka­zanie cierpliwości, które dla nas jest bardzo korzystne etc. Dzię­ki tym rozważaniom decyduję się znosić, akceptować, kochać tę zniewagę, afront, szkodę, a to wszystko dla sławy i czci Boga. Ten sposób zwalczania pokusy, sprzeciwiania się wadzie lub grzechowi rodzi cnotę cierpliwości. To dobry sposób opierania się, jednak jest on trudny i niedoskonały.

  Jest inny środek przezwyciężania wad i pokus, zdobywa­nia i przyswajania cnót: jest łatwiejszy, bardziej owocny i do­skonalszy. [...]

  Kiedy odczuwamy pierwsze poruszenie, pierwszy atak ja­kiejś wady: na przykład nieczystości lub niecierpliwości, ducha zemsty za doznany afront etc., wówczas nie należy się opierać przez akt cnoty przeciwnej w sposób wyżej opisany, lecz trze­ba przeciwstawić pierwszemu atakowi wady akt anagogiczny przez podniesienie naszego serca do Boga. Dzięki temu rucho­wi dusza uchyla się przed wadą lub pokusą, staje przed Bo­giem i z Nim się jednoczy. W ten sposób nieprzyjaciel doznaje frustracji po swym ataku i nie ma już w kogo uderzać. Nieprzy­jaciel nie ma więcej punktu zaczepienia, ponieważ dusza uchy­liła się przed jego ciosami".

 

[Św. Jan od Krzyża, piąta rada duchowa [w:] Euvres completes, red. D. Poirot, Ed. duCerf 1990, s. 234-236]